İstinye Üniversitesi (İSÜ) Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tevfik Ecder, afetler sonrasında yaşanabilecek değerli meselelerden birinin de salgınlar olduğuna dikkat çekerek hijyenik tedbirlerin alınmasının ehemmiyetini vurguladı. Ecder, depremzedelere pak su ve yiyecek ulaştırılması, barınma yerlerinin temizliğinin sağlanmasının enfeksiyon ve salgın riskini azaltacağını söz etti. Ayrıyeten depremzedelerde ağır ruhsal meselelerle karşılaşılabileceğine de dikkat çeken Ecder, “Depremi yaşayan şahıslarda en sık görülen rahatsızlıkların akut gerilim bozuklukları, travma sonrası gerilim bozukluğu, depresyon, anksiyete, uzamış yas ve deliriumdur. Bu nedenle sarsıntı bölgesine psikiyatrik takviye verilmesi çok değerli,” dedi.

Türkiye’yi derinden sarsan zelzeleler sonrası kimi depremzedeler diğer kentlere göç ederken, kimileriyse zelzele bölgelerinde kurulan konteyner kentlerde ve çadırlarda ömürlerini sürdürüyor. Zelzele bölgelerinde salgın hastalık riski ve enkaz altından kurtarılan depremzedelerde yaşanabilecek akut böbrek yetersizliği ve ruhsal problemler üzere konulara dikkat edilmesi gerekiyor. İstinye Üniversitesi (İSÜ) Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tevfik Ecder, sarsıntı bölgesinde yaşanabilecek salgın riskine karşı
 hijyen tedbirlerinin alınması gerektiğine dikkat çekti. Sarsıntısı yaşayan bireylerde en sık görülen rahatsızlıkların akut gerilim bozuklukları, travma sonrası gerilim bozukluğu, depresyon, anksiyete, uzamış yas ve delirium olduğunu belirten Ecder, sarsıntı bölgesine psikiyatrik takviye verilmesinin kıymetini vurguladı. 

“Enkaz altında kalanları bekleyen değerli bir sorun da akut böbrek yetersizliğidir”

Depremden sonra depremzedelerde oluşabilecek sıhhat sıkıntılarına değinen Prof. Dr. Tevfik Ecder, şöyle konuştu:

“Deprem sonrasında, zelzelenin şiddetine ve etkilenen bölgenin altyapısına nazaran değişen seviyelerde sıkıntılarla karşılaşılır. Enkaz altında kalan insanların bir kısmı sarsıntı sırasında almış oldukları ölümcül travmalar nedeni ile hayatlarını kaybederler. Kimi depremzedelerin ise enkaz altında kalan beden kısımları ağır hasar görmüş olabilir. Bu formda kurtarılan ve hastaneye sağ olarak ulaştırılabilen hastaların hasar görmüş kol yahut bacaklarının ampüte edilmesi gerekebilir. Bu durum, bu hastaları yalnızca fizikî açıdan etkilemekle kalmamakta, ruhsal olarak önemli bir travmaya da yol açmaktadır. Sarsıntı sonrasında enkaz altında kalan hastaları bekleyen kıymetli bir sorun da akut böbrek yetersizliğidir. Enkaz altında kalarak ezilen kol ve bacak üzere uzuvların hasar gören kas dokularından açığa çıkan kimi hususların böbreğe toksik tesir göstermesi burada kıymetli bir rol oynar. Bu tabloya ‘ezilme sendromu’ ismi verilir. Kişinin uzun mühlet susuz kalması bu olayın gelişmesini kolaylaştırır. Kaslardan açığa çıkan unsurlar ortasında potasyum da vardır. Potasyumun kanda süratle yükselmesi ani ölümlere neden olabilir. Kişinin enkazdan kurtarılmasından çabucak sonra görülebilen ani ölümlerin temel sebebi kaslardaki potasyumun kana karışarak süratle yükselmesidir. ‘Kurtuluş ölümü’ ismi verilen bu dramatik olayın önlenmesi için kurtarma süreci sırasında hastanın bir eline, koluna ya da ayağına ulaşıldığında (vücudun büsbütün kurtarılmasını beklemeden) acil olarak damardan sıvı verilmeye başlanmalıdır. Bir sıhhat kuruluşuna sağ olarak ulaştırılması mümkün olan bu ezilme sendromlu hastalar diyaliz tedavisine alınarak hayatta tutulurlar. Birden fazla kere günler içinde böbrek işlevleri resen düzelen bu hastalara bu müddet boyunca diyaliz tedavisi dayanağı verilmelidir. Ezilme sendromuna bağlı akut böbrek yetersizliği gelişen bu hastaların az bir oranında ise böbrek işlevleri düzelmez ve bu nedenle de kişi kronik diyaliz tedavisine muhtaçlık duyabilir.”

“Kronik diyaliz tedavisi gören hastalar için acil tedbirler alınmalı”

Yaşanan afet sonrasında kronik hastalıkları bulunan bireylerle ilgili alınabilecek tedbirler konusunda da bilgi veren Ecder, şöyle devam etti:

“Afet sonrasında, yaşanan afet ile ilgili sıhhat meselelerine ek olarak kronik hastaların hastalıkları ile ilgili problemler da dikkate alınmalı. Kronik hastaların tedavileri hiçbir halde aksamamalı. Bu hastalar için acil tedbirler alınmalı. Sarsıntı bölgesindeki diyaliz merkezleri yıkılmış yahut önemli derecede hasar görmüş olabilir. Diyaliz merkezinde misyonlu olan doktor, hemşire ve öteki sıhhat çalışanı zelzeleden ziyan görmüş olabilir yahut merkeze ulaşamayabilir. Bu durumda o bölgeye en yakın olan diyaliz merkezlerine ulaşım gerekir. Ayrıyeten enkaz altından çıkarılan ve akut böbrek yetersizliği nedeni ile diyaliz tedavisi gereken hastalar da olacağından, diyaliz merkezlerinin iş yükü artabilir. Bu bölgelere ek sıhhat işçisinin getirilmesi ve hastaların mümkün olabildiğince ve inançlı bir biçimde diğer merkezlere sevk edilmesi gerekebilir. Kronik hastaların kullanmakta oldukları ilaç tedavilerinde bir aksaklık yaşanmamalı. Toplumda sık karşılaşılan sıhhat sıkıntıları olan hipertansiyon, diyabet, kronik akciğer hastalığı ve koroner kalp hastalığı üzere hastalıklar afet sonrasında denetimsiz hale gelebilir. Bu nedenle zelzele sonrasında, bölgeye diğer yerlerden doktor ve hemşire takviyesi verilmeli ve kâfi ölçüde ilaç ulaştırılmalıdır. Kronik diyaliz tedavisi görmekte olan hastaların diyalizleri aksayabileceğinden ötürü, bu hastaların daha sıkı diyet yapmalarının, bilhassa olabildiğince potasyumdan yoksul beslenmelerinin ve sıvı alımlarının kısıtlamalarının hayati kıymeti vardır.” 

“Bölgede hijyenik tedbirlerin alınmasının büyük kıymeti var”

Oluşabilecek salgın tehlikesi ve enfeksiyon hastalıklarına da dikkat çeken Prof. Dr. Ecder, “Afetler sonrasında yaşanabilecek kıymetli sıkıntılardan biri de salgınlardır. Bu nedenle hijyenik tedbirlerin alınmasının büyük kıymeti var: Sarsıntı sonrası yaşanan yıkımlardan ötürü altyapı da hasar görür. Su kaynaklarının kirlenmesi ve kanalizasyon sisteminin hasar görmesi insan sıhhati için değerli risk oluşturur. Depremzedelere pak su ve yiyecek ulaştırılması, barınma yerlerinin temizliğinin sağlanması enfeksiyon ve salgın riskini azaltır. Zelzele sonrası verilen hizmetlerde bu husus dikkate alınmalıdır,” dedi. Depremzedelerde ağır ruhsal meselelerle karşılaşılabileceğine de değinen Ecder, kelamlarına şunları ekledi: 

“Depremi yaşayan şahıslarda en sık görülen tablolar akut gerilim bozuklukları, travma sonrası gerilim bozukluğu, depresyon, anksiyete, uzamış yas ve deliriumdur. Bu nedenle zelzele bölgesine psikiyatrik takviye verilmesi çok değerli.”   

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı