Afetler, neden olduğu sonuçlar prestijiyle birden fazla vakit pek çok ulusal ve memleketler arası kurumun yardım ve takviyesini gerektiren büyük olaylardır.

Afet sonrasında fizikî yıkımın, ruhsal travmanın ve çok fazla belirsizliğin olduğu bir ortamda toparlanmayı planlamak ve yönetmek epey güçtür. Bu bağlamda toplumsal hizmet alanına da kıymetli misyonlar düşmektedir.

Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi İktisadi, İdari ve Toplumsal Bilimler Fakültesi Toplumsal Hizmet Kısmı akademisyenlerinden Dr. Öğr. Üyesi Dilara Ustabaşı Gündüz afetlerde toplumsal hizmet konusunu kıymetlendirdi.

KTO Karatay Üniversitesi İktisadi, İdari ve Toplumsal Bilimler Fakültesi Toplumsal Hizmet Kısmı akademisyenlerinden Dr. Öğr. Üyesi Dilara Ustabaşı Gündüz,afet sonrasındaki toplumsal düzgünleşme sürecinin aylar hatta yıllar alabileceğini söyledi. Gündüz; “Hiçbir şeyin eskisi üzere olmayacağını dikkate aldığımızda insanların ‘yeni’ olağana nasıl varacakları bugünün problemini oluşturmaktadır.

Toplumsal düzgünleşme sürecinin insan hayatının her istikametini kapsaması gerektiği gerçeği dikkate alındığında, toplum temelli epeyce geniş çaplı uzun erimli bir tertibin planlanmasının gerekliliği önümüze çıkmaktadır” dedi.

“Tüm Meseleleri Kuşatacak Toplumsal Hayatın Tekrar İnşasına Odaklanılmalı”

Afet idaresinin zelzele öncesi, sırası ve sonrasını kapsayacak biçimde planlanmasının kıymetine değinen Gündüz; “Kuşkusuz sarsıntı öncesi ve sırası yaşanılanlar kıymetliydi. Ama geldiğimiz nokta prestijiyle bu iki basamak geride kaldı. Artık ise toplumsal ömrün yine inşasına odaklanarak, depremzedelerin tüm problemlerini kuşatacak uzun soluklu ve sürdürülebilir toplumsal siyasetlere gereksinim vardır” halinde konuştu.

“Depremin Birinci Gününden İtibaren Pek Çok Çeşitte Dayanak Ulaştı”

Gündüz; “Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan on bir ili kapsayan epeyce geniş bir coğrafya etkilendi. Birinci kriz ve sonrasında en çok muhtaçlık duyulan güvenlik ağı program çeşitleri ortasında sıhhat hizmetleri, besin ile birebir yardımlar, nakit transferleri ve bayındırlık programlarının yer aldığını gördük. Buradaki emel temel insani gereksinimlerin karşılanabilmesiyle birlikte toplumun toplumsal ve ekonomik kaynaklarını istikrara kavuşturacak güvenlik hissinin sağlanabilmesidir. Zelzelenin birinci gününden itibaren gelişmeleri; bölgeye sevk edilen kamusal, lokal, sivil ve milletlerarası menşeili; finansal, organizasyonel, sıhhat ve ruhsal birinci yardım üzere pek çok çeşitte dayanak ve hizmetleri medyadan takip ettik” sözlerine yer verdi.

“Yaraları Sarmak İçin Topyekûn Sorumluluk Üstlenmeliyiz”

Afetin neden olduğu ekonomik, ruhsal, toplumsal tahribatlar karşısında alınması gereken sorumlulukların bir yahut iki kuruma yüklenmemesi gerektiğinin altını çizen Gündüz; “Toplumun yine kendine gelmesi ve yaraları sarması noktasında başta afet idaresiyle ilgili kurumlar olmak üzere tüm kesitlerle el ele vermemiz gerekmektedir. Bu önemli toplumsal tahribat karşısında tahlil ve toparlanma yeniden toplumsal kaynaklarla desteklenmelidir. Afetten etkilenenlere yönelik başlatılan toplumsal yardımların ve duygusal takviyelerin, toplumsal bağları güçlendiren tarafı göz arkası edilmemelidir. Bilhassa tekrar inşa ve yeni olağana dönme uğraşlarına yönelik gerçekleştirilen küçük büyük her türlü dayanağın bedel gördüğü ve toplumda birleştirici bir gücü olduğu açıktır. Bu süreçte farklılıklarına karşın herkesin birlik ve beraberlik hislerinin gelişmesi bireyler ve kümeler ortası toplumsal uzaklıkları kısaltmakta, ortadaki toplumsal bağları ve toplumsal sermayeyi güçlendirmektedir” dedi.

“Depremin Birinci Gününde Başlatılan Dayanışma ve Yardımlaşma Ruhu Canlı Tutulmalı”

Gündüz; “Medyada afet haberlerine giderek daha az sıklıkla yer verilmeye başlanması, insanların gerçekleşen afetin tahribatı ve büyüklüğü karşısında muhtaçlık duyulan yardım ve dayanağa dair algılarını zayıflatabilir ve hayırsever tavırlarını sonlandırabilir. Bu nedenle zelzelenin birinci gününde başlatılan dayanışma ve yardımlaşma ruhu bundan sonraki süreçte de canlı tutulmalıdır. Bu mevzuda her türlü medya aracının dayanağı sürmelidir” biçiminde konuştu.

“Koruyucu Önleyici Çalışmalara Odaklanılmalı”

Bundan sonraki kademede mümkün afetlere karşı lokal, ulusal ve milletlerarası paydaşlarla iş birliği gerektiren karmaşık ve çok taraflı bir sürecin planlanması gerektiğini vurgulayan Gündüz; “Ülkenin her bir yanındaki riskler belirlenerek, oluşma ihtimali yüksek yeni afetlere karşı toplumsal seferberlik ruhuyla yaklaşılmalı ve süratlice tedbirler alınarak hayata geçirilmelidir. Bu nedenle tüm toplum kesitlerine afet şuurunun yerleştirilmesine yönelik toplum temelli çalışmalar yapılmalı, bu tarafta zarurî eğitimler verilmelidir” dedi.

“Yeniden ve Kapsayıcı Kalkınma Siyasetleri Toplumu Güçlendirecektir”

Gündüz; “Deprem sonrasında toplumsal yardımlar, istihdam, barınma, eğitim, toplumsal hizmetler, toplumsal güzellik haline kavuşabilmeye yönelik her türlü toplumsal düzenlemeler tekrar kalkınabilmede büyük ehemmiyet taşımaktadır. Sarsıntı sonrası fiziki yıkımın ortadan süratle kaldırılarak altyapı ve etraf iyileştirmeleri toplumların sırf yeni olağana dönmesi için değil; birebir vakitte adil ekonomik büyümeye dayanak olması bakımından da ehemmiyet taşımaktadır. Yaraları sarma ve toplumsal hayatı tekrar inşa etmede kırsal kısmın ve köylerin de planlamaya dahil edilmesi kapsayıcı kalkınma için gereklidir. Sarsıntıdan etkilenen bölgelerde altyapıyı tekrar inşa etme, sarsıntı öncesi sunulan hizmetleri yine kurgulama ve bölge insanına psikososyal dayanak sağlama temel stratejiler ortasında yer almalıdır” diyerek yine kalkınma evresinde hayata geçirilecek toplumsal siyasetlerin yalnızca problemlere odaklanmayıp toplumu güçlendirerek direncini de arttıracağına işaret etti.

“İyileşme Sürecinde Mahallî, Kültürel Dinamikler Göz Gerisi Edilememeli”

Toplumsal yaraları sararken uygulayıcıların evvelden formülize edilmiş çalışmalar yerine lokal bağlamı ve muhtaçlığı dikkate alarak harekete geçmelerinin değerli olduğunu söyleyen Gündüz, “Özellikle kriz idaresi, yas danışmanlığı, travma tedavisi, psikososyal dayanak üzere bahislerde yetkinlikleri bulunan meslek kümelerinin afet sonrası saha çalışmalarına etkin bir halde katılmaları doğal bir beklentidir. Afetten etkilenenlerle çalışmada ırk, din, lisan, etnik köken üzere farklılıkları dikkate alan çokkültürcü bir perspektife sahip olmak kuşkusuz çok önemlidir” sözlerine yer verdi.

“Refakatsiz Çocuklar ‘Sahipsiz’ Değil”

Gündüz; “Afetten en fazla etkilenen incinebilir kümelerin başında çocuklar gelmektedir. Enkazdan kurtarılan, yakınlarını kaybeden çocuklara yönelik Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı, Sıhhat Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı iş birliğiyle birtakım çalışmalar yürütülmektedir. Bu süreçte Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı tarafından refakatsiz çocuk sorgulama sistemini hayata geçirilerek çocuklarını kaybeden ailelere kolaylık sağlanmaktadır. Sistem sayesinde 25 Şubata kadar 1453 çocuk, ailelerine teslim edilmiştir” biçiminde konuştu.

“Refakatsiz Çocukların Ruh Sıhhati İçin Uzmanlardan Dayanak Alınmalı”

Bundan sonraki süreçte refakatsiz çocuklar için psikososyal dayanağı de kapsayan yeni uygulama modellerine vurgu yapan ve değerli tavsiyelerde bulunan Gündüz; “Refakatsiz çocuklarla çalışacak meslek elemanlarına yönelik bu çocukları tanıma, muhtaçlıklarını manaya ve yanıtlamaya odaklanan özel eğitimler geliştirilebilir. Çocukların uzun müddetli bakımı, korunması ve rehabilitasyonu için acil muhtaçlıklarını belirlemek ve kaynaklarla buluşturmak üzere fon oluşturulabilir. Refakatsiz çocukların ruh sıhhati ve tıbbi tedavi gerektiren hizmetlere, eğitim ve sosyokültürel uygulamalara erişimleri sağlanarak toplumsal bağları kurma ve güçlendirmeleri sağlanabilir. Bilhassa afetten kurtularak, beden bütünlüğü ampütasyon nedeniyle bozulan çocukların ruh sıhhati üzerinde uzmanlardan dayanak alınmalı ve bundan sonraki hayata ahenk çalışmaları desteklenmelidir” dedi.

“Afet Sonrası Toplumsal Hizmet Gereksiniminde Kıymetli Bir Artış Kelam Konusu”

Gündüz, afet nedeniyle insanların hayatlarının beklenmedik halde alt üst olması, yakınlarını kaybetmeleri, incinebilir kümelerin savunmasız kalması, kimi bireylerin beden bütünlüğünün bozulması, önemli ölçüde maddi kayıp ve hasarın ortaya çıkması, afet sonrası yeni olağana dönmede yaşanacak zahmetler ve daha pek çok sorunun bu periyotta toplumsal hizmet muhtaçlığını bir sefer daha gündeme getirdiğini söyledi. “İnsanların hayatlarını tekrar inşa etmeleri ve yeni hayatlarına ahenk sağlamalarını desteklemeye yönelik beslenme, barınma, istihdam, eğitim, toplumsal yardım, psikososyal danışmanlık üzere çok aktörlü iş birliğini gerektiren kapsamlı uygulamalar toplumsal hizmetlerin sunumunun tesirli olmasında değer taşımaktadır. Bu süreçte toplumsal hizmet uzmanları afetten etkilenenlere süreksiz barınma, besin, giysi üzere yardımların temini dışındaki kaynakları koordine etme, incinebilir nüfusun muhtaçlıklarını belirleme, travmayla baş etmede başka ruh sıhhati çalışanlarıyla iş birliğiyle hareket etme, sorun çözme, krize müdahale, uzun periyotlu gereksinimleri belirleme üzere pek çok hususta misyon almaktadırlar” diyerek afet sonrası periyotta toplumsal hizmetlerin planlanması ve yönetilmesinde, toplumsal hizmet profesyonellerine giderek daha fazla gereksinim duyulduğunu aktardı.

 

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı